Điểm Tên Top 8 Các Bệnh Hô Hấp Thường Gặp Trên Gà

Việt Nam là nước có khí hậu nóng ẩm nên gà rất dễ mắc các bệnh về hô hấp. Để giúp bà con phòng và điều trị hiệu quả, bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về 8 bệnh hô hấp thường gặp trên gà, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng và điều trị.

1. Bệnh Viêm Phế Quản Truyền Nhiễm (IB)

Bệnh viêm phế quản truyền nhiễm (IB) trên gà có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong lên đến 100%. Khi nhiễm bệnh, gà thường xuất hiện các triệu chứng điển hình như sốt cao, ủ rũ, thở khò khè, sưng đầu, gà chảy nước mắt, nước mũi. Đối với gà mái, bệnh làm giảm năng suất đẻ và chất lượng trứng. Đặc biệt, với thể IB hướng thận, gà còn bị sưng thận và thận nhạt màu.

Bệnh tích đặc trưng của bệnh IB thường tập trung ở đường hô hấp, khi mổ khám sẽ quan sát thấy khí quản xuất huyết có chứa dịch nhầy. Mặc dù bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng gà dưới 6 tuần tuổi thường bị nặng nhất.

Hiện nay, bệnh IB chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Người chăn nuôi chỉ có thể điều trị triệu chứng, bổ sung vitamin tăng sức đề kháng và sử dụng kháng sinh ngăn ngừa nhiễm khuẩn kế phát. Để phòng bệnh, bà con nên tiêm vắc-xin cho gà 1 ngày tuổi và tiêm nhắc lại sau 2-3 tuần, thường áp dụng phương pháp nhỏ mắt, mũi.

2. Bệnh Viêm Thanh Khí Quản Truyền Nhiễm (ILT)

Bệnh Viêm thanh khí quản truyền nhiễm trên gà do virus họ Herpesviridae gây ra. Bệnh thường gây tử vong từ 10-20% toàn đàn, nhưng trong trường hợp nặng, tỷ lệ chết có thể lên đến 50-70%.

Gà từ 20 ngày đến dưới 1 năm tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Khi nhiễm bệnh, gà có biểu hiện tương tự như những bệnh hô hấp khác: khó thở, chảy nước mắt nước mũi và giảm năng suất đẻ. Bệnh tích đặc trưng của ILT là xuất huyết điểm ở ⅓ phía trên khí quản, trong khí quản chứa dịch nhầy lẫn máu.

Tương tự như bệnh, bệnh ILT cũng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu do tác nhân gây bệnh là virus. Người chăn nuôi chỉ có thể tập trung vào việc tăng cường sức đề kháng cho đàn gà và phòng chống nhiễm trùng kế phát. Để phòng bệnh, bà con nên tiêm vắc-xin ILT cho gà vào ngày thứ 25 và nhắc lại sau 1 tháng, thường áp dụng phương pháp nhỏ mắt, mũi.

3. Bệnh Viêm Túi Khí ORT

Vi khuẩn Ornithobacterium rhinotracheale là nguyên nhân chính gây ra bệnh ORT trên gà. Khác với các bệnh do virus, ORT có thể điều trị bằng kháng sinh. Gà thịt từ 3-6 tuần tuổi và các loại gà trên 6 tuần tuổi là mẫn cảm nhất với bệnh này.

Bệnh ORT trên gà thường bùng phát vào mùa xuân hoặc thời điểm giao mùa khi độ ẩm không khí tăng cao. Gà nhiễm bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng không điển hình như sốt cao, ho, sưng đầu, chảy nước mắt nước mũi. Khi mổ khám, bác sĩ thú y thường phát hiện các ổ viêm hóa mủ rải rác trên bề mặt phổi, bên trong khí quản và hai phế quản gốc. Chính vì bệnh tích đặc trưng này mà ORT còn được gọi là bệnh viêm phổi hóa mủ.

4. Bệnh CRD (Chronic Respiratory Disease)

Bệnh CRD trên gà do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum gây ra. Bệnh lây truyền không chỉ từ gà bệnh sang gà khỏe qua đường hô hấp mà còn có thể truyền từ gà mẹ sang gà con qua trứng.

Gà từ 2-12 tuần tuổi và gà giai đoạn vào đẻ thường có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Khi nhiễm bệnh, gà biểu hiện ho, khó thở và thở khò khè. Đặc biệt, nếu bệnh kết hợp với vi khuẩn E.coli, gà sẽ xuất hiện triệu chứng sưng phù đầu và bệnh tiến triển nặng hơn.

Khi mổ khám, bệnh tích đặc trưng nhất là viêm túi khí. Ngoài ra, người chăn nuôi có thể quan sát thấy khí quản xuất huyết kèm bọt, viêm phổi và phổi đặc. Để phòng bệnh, bà con nên tiêm vắc-xin cho gà từ 7-10 ngày tuổi và tiêm nhắc lại vào tuần thứ 4-6.

5. Bệnh Cúm Gia Cầm

Trong số các bệnh hô hấp trên gà, cúm gia cầm được đánh giá là một trong những bệnh nguy hiểm nhất vì có khả năng lây sang người. Bệnh do virus cúm týp A thuộc họ Orthomyxoviridae gây ra, trong đó các chủng H5 và H7 được cảnh báo là nguy hiểm nhất.

Bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng và khó kiểm soát vì không thể ngăn chặn được nguồn lây từ chim hoang dã. Gà nhiễm bệnh thường biểu hiện các triệu chứng như ho, thở khò khè, chảy nước mũi, giảm đẻ. Trong nhiều trường hợp, gà có thể xuất hiện các dấu hiệu rối loạn thần kinh như co giật, liệt cánh hoặc tử vong đột ngột không rõ nguyên nhân.

Để phòng bệnh, người chăn nuôi cần tiêm vắc-xin cho gà vào 10-15 ngày tuổi và tiêm nhắc lại sau 2-3 tuần. Tuy nhiên, bà con tuyệt đối không được tiêm vắc-xin khi đã phát hiện ổ dịch vì có thể làm bệnh bùng phát nặng nề hơn. Đặc biệt, cúm gia cầm không có thuốc điều trị, khi phát hiện ca bệnh, cần nhanh chóng tiêu hủy để ngăn chặn dịch lan rộng.

6. Bệnh Nấm Phổi

Gà con từ 1-20 ngày tuổi đặc biệt mẫn cảm với bệnh nấm phổi do nấm Aspergillus Fumigatus gây ra. Khi gà hít phải bào tử nấm trong môi trường, chúng sẽ phát triển thành các ổ nấm trong phổi, không chỉ ảnh hưởng đến hô hấp mà độc tố từ nấm còn có thể gây nhiễm trùng huyết.

Người chăn nuôi có thể nhận biết gà bị nấm phổi qua triệu chứng khó thở đặc trưng: gà thường vươn đầu lên để thở nhưng không nghe thấy tiếng khò khè. Ngoài ra, gà còn chậm lớn, gầy rộc và một số con có thể xuất hiện biểu hiện thần kinh. Khi mổ khám, bà con sẽ thấy các hạt nấm màu trắng xám trên phổi hoặc túi khí, phổi đặc và chắc.

7. Bệnh Newcastle

Người chăn nuôi gà thường gọi Newcastle là “bệnh gà rù” – một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất do virus NDV thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Ở thể quá cấp tính, tỷ lệ tử vong trong đàn có thể lên đến 100%. Virus có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp giữa các con trong đàn (lây truyền ngang) và từ gà mẹ sang gà con (lây truyền dọc).

Khác với các bệnh hô hấp thông thường, bệnh Newcastle không chỉ tấn công đường hô hấp mà còn ảnh hưởng đến cả đường tiêu hóa và hệ thần kinh. Gà bệnh thường xuất hiện đa dạng triệu chứng: khó thở, tiêu chảy phân trắng xanh lẫn máu, mào tích tím tái, viêm kết mạc, chảy nước mắt nước mũi. Ở gà mái, bệnh làm giảm năng suất đẻ và chất lượng trứng kém. Đặc biệt, những con có triệu chứng thần kinh thường biểu hiện liệt chân hoặc xoắn cổ.

8. Bệnh Coryza

Vi khuẩn Avibacterium paragallinarum là nguyên nhân chính gây ra bệnh Coryza trên gà. Gà con từ 1-3 tuần tuổi là đối tượng mẫn cảm nhất với căn bệnh này.

Khi mắc bệnh, gà thường xuất hiện các triệu chứng không điển hình như sưng phù đầu, giảm ăn, khó thở và chảy nước mắt nước mũi. Ở gà mái đẻ, bệnh còn làm giảm năng suất từ 10-40%, kèm theo chất lượng trứng kém với vỏ mỏng và dễ vỡ. Khi mổ khám, bệnh tích đặc trưng là xoang mũi chứa nhiều dịch nhầy đặc màu vàng hoặc xanh, kèm theo tích tụ dịch viêm.

Nguyên Nhân Chính Khiến Gà Dễ Bị Các Bệnh Đường Hô Hấp

Các Yếu Tố Môi Trường

Môi trường chuồng trại đóng vai trò quyết định đến sức khỏe đường hô hấp của gà. Độ ẩm cao và thông gió kém tạo điều kiện lý tưởng cho mầm bệnh phát triển. Đặc biệt, sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm, cùng với việc không khí ẩm ướt, khiến gà dễ bị stress và suy giảm sức đề kháng. Chất thải tích tụ trong chuồng sẽ sinh ra khí độc NH3, trực tiếp gây tổn thương hệ hô hấp của gà.

Thiếu Biện Pháp Phòng Ngừa

Nhiều trại gà chưa chú trọng đến công tác phòng bệnh, đặc biệt là việc tiêm phòng vắc-xin và theo dõi sức khỏe đàn gà. Việc không tuân thủ lịch tiêm phòng, không có hệ thống giám sát dịch bệnh và thiếu các biện pháp an toàn sinh học đã tạo điều kiện cho các bệnh hô hấp phát triển và lây lan nhanh chóng trong đàn.

Phải Làm Gì Để Phòng Tránh Gà Mắc Các Bệnh Đường Hô Hấp?

Cải Thiện Điều Kiện Chuồng Trại

Người chăn nuôi cần đầu tư xây dựng chuồng trại đạt tiêu chuẩn với hệ thống thông gió tốt. Bà con nên thiết kế mái chuồng cao, tường thoáng để đảm bảo luồng không khí lưu thông. Đặc biệt chú ý đến việc kiểm soát độ ẩm, nhiệt độ và định kỳ thay đệm lót chuồng để hạn chế sự tích tụ của khí độc NH3.

Tiêm Phòng Vắc-xin Đúng Lịch và Đúng Cách

Bà con cần tuân thủ nghiêm ngặt lịch tiêm phòng cho từng bệnh cụ thể:

• Vắc-xin IB: Tiêm lần đầu lúc 1 ngày tuổi, nhắc lại sau 2-3 tuần
• Vắc-xin ILT: Tiêm lúc 25 ngày tuổi và nhắc lại sau 1 tháng
• Vắc-xin cúm gia cầm: Tiêm lúc 10-15 ngày tuổi, nhắc lại sau 2-3 tuần
• Vắc-xin CRD: Tiêm lúc 7-10 ngày tuổi và nhắc lại vào tuần 4-6

Áp Dụng Các Biện Pháp An Toàn Sinh Học

Người chăn nuôi cần thực hiện nghiêm ngặt quy trình khử trùng chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi định kỳ. Hạn chế tối đa người ra vào khu vực chăn nuôi và luôn có hệ thống phun khử trùng tại cổng ra vào trại. Quần áo, ủng và dụng cụ chăn nuôi cần được khử trùng thường xuyên.

Chọn Những Chỗ Mua Con Giống Uy Tín

Bà con nên lựa chọn con giống từ những cơ sở uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và đảm bảo chất lượng. Gà giống cần được kiểm tra sức khỏe và tiêm phòng đầy đủ trước khi nhập về trại.

5. Tăng Cường Sức Khỏe Tổng Thể Cho Đàn Gà

Người chăn nuôi cần chú trọng đến chế độ dinh dưỡng cân đối, bổ sung vitamin và khoáng chất đầy đủ cho đàn gà. Thường xuyên theo dõi, đánh giá tình trạng sức khỏe của đàn để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh.

Kết Luận

Qua tổng hợp về 8 bệnh hô hấp thường gặp trên gà, có thể thấy mỗi bệnh đều mang những đặc điểm và mức độ nguy hiểm riêng. Các bệnh do virus thường không có thuốc điều trị đặc hiệu, trong khi các bệnh do vi khuẩn tuy có thể điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên, dù bệnh có thể điều trị thì vẫn gây thiệt hại kinh tế vô cùng lớn.

Chỉ khi thực hiện tốt công tác phòng bệnh, người chăn nuôi mới có thể giảm thiểu rủi ro và đạt hiệu quả kinh tế cao trong chăn nuôi gà.

Linh Nguyen

Linh Nguyễn, một bác sĩ thú y đầy nhiệt huyết với tình yêu mãnh liệt dành cho động vật, đã sáng lập nên Linhvet – Trang Thông Tin Thú Y, nhằm chia sẻ những kiến thức và thông tin hữu ích về cách chăm sóc và chữa bệnh cho động vật. Với mong muốn đóng góp cho sự phát triển của ngành Thú Y Việt Nam, Linhvet cung cấp các tài liệu chuyên môn và cập nhật những tiến bộ mới nhất trong ngành.